اخبار و مقالات
تاثیر نمک بر فشار خون بالا | چه مقدار نمک در روز مصرف کنیم؟
یکی از اصول اساسی در رژیم غذایی مفید برای قلب این است که از مصرف بیش از حد نمک پرهیز کنید، که منطقی به نظر می‌رسد. میانگین مصرف روزانه نمک در آمریکا حدود یک و نیم قاشق چای‌خوری است؛ یعنی تقریباً ۵۰ درصد بیشتر از مقدار توصیه‌شده. این میانگین در ایران تقریبا دو برابر میزان مجاز است. اما نکته نگران کننده میزان مصرف نمک نیست، بلکه استفاده از نمک‌های ناسالم، غیربهداشتی و غیراستاندارد است. در مقابل استفاده از نمک تصفیه شده بهداشتی نگرانی از مصرف نمک کاهش می دهد.
چه مقدار نمک برای فشار خون بالا کافی است؟
واکنش افراد به سدیم متفاوت است. حدود یک‌سوم افراد سالم و حدود ۶۰ درصد افرادی که فشار خون بالا دارند، به نمک حساس هستند؛ به این معنا که بدنشان به سدیم غذایی واکنش شدیدی نشان می‌دهد. در این افراد، فشار خون حداقل ۵ واحد یا بیشتر افزایش می‌یابد اگر از رژیم کم‌نمک به پرنمک تغییر کنند. با این حال، برآورد می‌شود از هر ۱۰ نفر، یک نفر حساسیت معکوس به نمک دارد؛ یعنی وقتی نمک کمتری مصرف می‌کند، فشار خونش بالا می‌رود.
متأسفانه راه ساده‌ای برای تشخیص این‌که چه کسی به نمک حساس یا غیرحساس است وجود ندارد، و بسیاری از افراد در جایی بین این دو حالت قرار می‌گیرند. اما تحقیقات در حال رمزگشایی از پایه‌های ژنتیکی این تفاوت‌هاست، که ممکن است روزی باعث بهبود روش‌های درمان فشار خون بالا شود؛ به گفته دکتر گوردون ویلیامز، استاد پزشکی در دانشکده پزشکی هاروارد، تا آن زمان بهتر است که حد مصرف مجاز نمک را رعایت کنیم اما مهم تر از آن استفاده از نمک طبیعی تصفیه شده است.
سدیم چگونه بر فشار خون اثر می‌گذارد؟
بدن شما در برابر سدیم اضافی با نگه‌داشتن آب برای رقیق کردن سدیم واکنش نشان می‌دهد. در نتیجه، حجم مایعات درون رگ‌های خونی افزایش می‌یابد. این موضوع فشار داخل رگ‌ها را بالا می‌برد و قلب را وادار به فعالیت سخت‌تر می‌کند. در واقع، سدیم اضافی اساساً اثر دو نوع داروی فشار خون یعنی ادرارآورها (دیورتیک‌ها) و گشادکننده‌های عروقی (وازودیلاتورها) را خنثی می‌کند. دیورتیک‌ها به دفع مایعات و سدیم اضافی از بدن کمک می‌کنند، در حالی که وازودیلاتورها دیواره رگ‌ها را شل می‌کنند. اما رژیم غذایی پرنمک باعث می‌شود بدن دوباره مایعات را نگه دارد و رگ‌های شل‌شده را دوباره پر کند، و شما را به نقطه شروع برمی‌گرداند.
ژنتیک حساسیت به نمک
تا به امروز، ۱۸ نوع تغییر ژنتیکی شناخته شده است که با حساسیت به نمک و فشار خون مرتبط هستند. دکتر ویلیامز و همکارانش اخیراً کشف کرده‌اند که یک تغییر ژنتیکی که پروتئینی به نام استریاتین (Striatin) را کد می‌کند، باعث حساسیت به نمک از طریق دو مکانیسم متفاوت می‌شود که وابسته به جنسیت است. «در مردان، این تغییر جریان خون در کلیه‌ها را مختل می‌کند. اما در زنان، باعث افزایش نامناسب هورمون آلدوسترون می‌شود»، آلدوسترون که از غدد فوق‌کلیوی ترشح می‌شود، به کلیه‌ها در تنظیم آب، سدیم و پتاسیم کمک می‌کند.
درمان هدفمند؟
این یافته‌ها که در شماره فوریه ۲۰۲۴ مجله Hypertension منتشر شده است، می‌تواند پیامدهای مهمی برای درمان فشار خون داشته باشد. مردانی که این تغییر ژنتیکی را دارند، احتمالاً بهتر به داروهای مهارکننده ACE و مسدودکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین پاسخ می‌دهند، در حالی که زنان بیشتر از داروهای مهارکننده گیرنده مینرالوکورتیکوئید (که روی آلدوسترون اثر می‌گذارند و مانند دیورتیک عمل می‌کنند) سود می‌برند.
در واقع، تجویز داروی «اشتباه» (دارویی که با یافته‌های ژنتیکی سازگار نیست) حتی می‌تواند مضر باشد، ویلیامز می‌گوید. نکته مهم: این مطالعه فقط شامل افراد سفیدپوست بوده است. احتمال دارد افراد سیاه‌پوست بیشتر از سفیدپوستان به نمک حساس باشند، احتمالاً به دلیل تغییرات ژنتیکی دیگر که آن‌ها را مستعد نگه‌داری سدیم می‌کند.
تفاوت‌های ژنتیکی در نحوه پردازش نمک توسط بدن افراد، به‌خوبی توضیح می‌دهد چرا برای برخی بیماران انتخاب بهترین داروی فشار خون یک فرآیند آزمون و خطاست، ویلیامز می‌گوید: «اگر یک دارو مؤثر نباشد، داروهای دیگر از گروه‌های مختلف را امتحان می‌کنیم تا ترکیب مؤثر پیدا شود». ژن‌های حساسیت به نمک همچنین می‌توانند توضیح دهند چرا برخی افراد با وجود رژیم پرنمک، فشار خون پایینی دارند.